Интервју со претседателот Стево Пендаровски за Ал Џезира Балканс.

*Како реагиравте на одлуката на Европската унија да не додели датум за почеток на преговори со Северна Македонија? Каква беше вашата прва реакција?

Пендаровски: Емоционална, претпоставувам како на поголемиот дел од нашите граѓани. Јас го кажав тоа на прес конференцијата после лидерската средба. За жал, трипати сме биле во слична ситуација во однос на нашите аспирации да бидеме еден ден полноправна членка на сите меѓународни организации. Во 1992-та ја имавме познатата Лисабонска декларација со која тогашната Европска унија ни рече дека зборот „Македонија“ не смее да се содржи во вашето име ако сакате  да бидете признаени како држава. Тоа беше страшен удар, паметам на ниво на обични граѓани, не можевме да веруваме дека некој од надвор ќе ви диктира една таква работа. Во 2008 година бев дел од македонската делегација на Самитот на НАТО во Букурешт кога само заради противење на една земја членка, на Грција, сите други беа „за“, вклучително и Соединетите Американски Држави, бевме одбиени за членство и во тој момент рековме, каде сега и како понатаму? И сега, по трет пат, ни се случува повторно заради противење објективно на една земја-членка, иако станува збор за немање одлука на целата организација. да не можеме да продолжиме и не беше едноставно. Мојата идеја за лидерската средба беше да ги собереме сите релевантни политички лидери, да ги соочиме со сите информации кои ги имаме ние што сме сега во позиција да ги имаме, да им ги соопштиме и да побараме реафирмирање на таа наша стара стратешка цел и заложба за целосна интеграција во тие структури, меѓутоа сега разликата е во тоа што не стануваше збор само за обично одбивање и ние треба само да реафирмираме, ние сме и понатаму за ЕУ, затоа што на маргините на дебатата во Брисел и во Луксембург, на маргините не на главните Самити, меѓутоа од релевантни европски политичари беа споменувани и алтернативни модели на интеграција и тука беше проблемот.

*Тоа е нешто што најмногу ја загрижи јавноста после тој Самит на Европската унија. Значи дебатите околу тоа дека постои некаква друга опција, некоја друга алтернатива освен процесот на пристапување кон Европската унија. Значи, се споменуваше некоја формулација како партнерство или меѓусоседска политика. Каков е вашиот став, дали постои алтернатива на пристапувањето на оваа земја во Европската унија?

Пендаровски: Не постои подобра алтернатива. Алтернативи има колку сакате, опции колку сакате, меѓутоа поодржлива, поефикасна за нас на оваа локација географска на Балканот, со ваква хетерогена структура на популацијата, не постои. Тоа го покажуваат сите реални, објективни анализи. За што ставуваше збор? На маргините на таа дебата се спомнуваше дека ние сме дел од некакво соседство. Соседството во однос на Европската унија е друга категорија, сосема друг статус на држави. Соседи на Европската унија се централно-азиските држави, на пример или северно-африканските држави, тој појас. Ние не сме соседи, ние сме и структурно и географски, но и институционално дел од Европа. Дали ќе бидеме и членки и кога ќе бидеме зависи од исполнувањето на критериумите. Меѓутоа ние не сме соседи. Целиот Западен Балкан не е третиран како сосед на ЕУ, туку како дел од ЕУ, односно дел кој еден ден ќе биде дел и од институционална Европа. Или се спомнуваа фрази како, на пример, можеби со тие држави од Западен Балкан треба да направиме нешто, да воведеме специјални партнерства. Тоа повторно не е членство. Ние не можеме да се залажуваме со посебни партнерства или на пример, еден израз кој претпоставувам нашите граѓани не го ни имаат чуено освен експертите кои се бават со Европската унија, има една категорија на асоцирање со ЕУ, не членство, кое се нарекува европска економска зона. Постои години и години. Тоа е да бидете само дел и тоа парцијално од заедничкиот европски пазар, не и од политичките институции. Нам ни треба Европа заради вредности, не ни треба само заради пазарот. Јас постојано кога компарирам на луѓево кои сеуште се скептици во таа смисла, им велам причините заради кои Велика Британија ја напушта Унијата, сака да ја напушти Унијата се сосема различни од причините заради кои ние сакаме да бидеме внатре во Унијата. Нам ни требаат принципи по кои успешно се уредува едно општество, да ги усвоиме како наши за да просперираме. Со овие алтернативни форми на усојузување ние не можеме да просперираме.

* Што се случува во Европската унија поради тоа што, еве ги слушаме овие размислувања и дилеми околу можна друга соработка со земјите од Западен Балкан, значи не е само прашањето за Северна Македонија.

Пендаровски: Реално, освен Франција и освен една до две други земји никој не спомнува, не пак во формална смисла, друг облик на здружување или на асоцирање наше со Европската унија, не спомнуваат. Ние сега се обидуваме „да дуваме на јогурт“затоа што сме изгорени од многу други работи на времето. Внимавајте, освен тоа, на Западниот Балкан работите се далеку од завршени. Таканаречената пацификација на регионот не е завршена, Косово сеуште не е решено. Не знаеме кога ќе биде решавано. Големите сили се подготвуваат да влезат во следна, подинамична фаза на решавање на тој проблем, меѓутоа решавањето на тој проблем знаеме колку е тежок, колку товар носи на двете инволвирани страни и можеби ќе донесе опции на маса кои нема да бидат добри за иднината на регионот. Нашиот став во однос на тоа прашање е вие не смеете да затворите еден голем проблем во регионот, а да отворите два или три нови во истиот тој регион. Што сме направиле во тој случај? Добро е Европската унија да биде малку постратешки ориентирана кон Западниот Балкан и да не спомнува алтернативни партнерства во време кога сите крупни отворени прашања на регионот не се затворени и кога од евентуалното затворање на тие крупни прашања може да се постави под прашање и иднината на целиот регион кој е турбулентен, за жал, со децении па и со векови.

* Претседателе, имавме можност да слушнеме од францускиот претседател можност за некаква нова методологија за приклучување на новите кандидати за членство во Европската унија. Како, како држава имате став во однос на таа нова методологија којашто би подразбирала враќање назад во некои полиња во коишто нема доволно резултати?

Пендаровски: На лидерската средба и тоа го потврдивме. Јас го реков во име на сите што беа присутни, ние немаме никаков проблем, никаков со каква сакате методологија за преговори вклучително и она што вие го нарекувате со други зборови, а тие го нарекуваат реверзибилност на процесот. Можете сите поглавја да ги отворите и затворите ако во меѓувреме назадувате во било кое од тие 35, тие ќе ве вратат на почетокот на процесот. Ние нема од што да се плашиме ако назадуваме. Има држави членки на Европската унија кои назадуваат на некои полиња и нив не можеш да ги истераш од Унијата, меѓутоа и дел од нив се под закана од санкции внатре со губење на глас или губење на некои фондови, а не пак оние кои допрва треба да станат членки. Ние немаме проблем со реверзибилноста и со подобрената методологија. Ние ургираме да биде тоа така. И во наш интерес е, не во интерес на европските бирократи, во интерес на нашиот народ е да не се враќаме назад. Ако сме затвориле слобода на медиуми, на пример, а во меѓувреме одиме назад со трендовите, ќе се вратиме назад на почетокот на тоа поглавје, значи немаме проблем со тоа, и дури велиме дајте, и за нас е подобро да не биде само формално штиклирање на поглавјето и да се фалиме. Тоа е една гола статистика, 15 отворени, 12 затворени. Не ни треба, нам не ни треба тоа.

*Значи ни требаат суштински реформи внатре…

Пендаровски: Да, суштински, не бирократско одработување на работата, така да кажам. Нам ни треба суштинска, вистинска трансформација на оштеството во сите клучни сегменти, администрација, судство, политички институции, политичка култура, политички партии, медиуми, тоа е битно.

* Европското „не“ доведе до одлука за одржување на предвремени избори. Што овие предвремени избори можат да сменат во државата во едни вакви околности?

Пендаровски: Зависи какви ќе бидат изборните резултати. Што може да сменат во конкретна дневно-политичка смисла. Во однос на ова што ми се мене надлежности, во однос на она прашање заради кое ги повикав лидерите тука да дискутираат и за кое сите се согласивме со апсолутен консензус, нема да сменат ништо. Кој и да ги добие тие избори, кој и да биде утре власт и да биде утре опозиција, добивме уверување, јавно се обврзаа сите лидери, тоа не е мене да ми го кажале во четири очи, сите тие ќе продолжат да работат на наше интегрирање кон евро-атлантските институции. Тоа нема дилема. Во однос на конкретни политики, кој што би можел да прави откако бил на власт и особено под претпоставка ако сегашната опозиција дојде на власт, тоа зависи од политичките програми кои тие ќе ги изложат пред граѓаните и за кои ќе очекуваат поддршка. Во една демократија кога ќе добиете поддршка, ако добиете поддршка од граѓаните, вие сте легитимен и понатаму останува на вас да се држите до изборните ветувања. Немам дилеми во таа смисла дека стратешката насока на државата ќе биде зачувана при какви било изборни резултати. И ако ме прашувате мене дали воопшто требаше да имаме избори во овој период, се разбира, тоа е работа на политичките лидери. Јас сум на почетокот на мојот мандат и не можам да зборувам за парламентарните избори, меѓутоа можеби логиката која доминираше на средбата е коректна, таа вели ова е голема пресвртница за државата. Никој не очекуваше ваков исход на европскиот Самит, реално. Можеби треба сите ние да побараме нов мандат од граѓаните и да се преиспитаме да видиме дали и во нивните очи ние сме биле добри, средни, лоши и од тој аспект евентуално да се случуваат некакви политички промени. Ако досега сме работеле добро, зборувам за владејачката коалиција на која јас до март, април бев дел практично во политичка смисла, тогаш се разбира, ќе добијат нови четири години.

*Претседателе, доколку дојде до промена на власта, дали ќе соработувате со новите власти?

Пендаровски: Јас не би сакал да се фалам во овој дел, меѓутоа претпоставувам дека македонската јавност, вие и сите останати го чувте тој податок што мислам дека добро зборува не само за мене како личност, добро зборува за созревањето на македонската демократија. Лидерската средба што беше пред два дена е прва во историјата на нашата земја, за жал прва, после скоро 30 години како независна држава, на која сите политички лидери дојдоа да дебатираат без да им биде кажано од некоја амбасада во Скопје да го направат тоа. Јас ги поканив, дојдоа, не велеа дајте некое време да размислиме, го сфатија политичкиот момент, го сфатија од историскиот контекст и покажаа навистина државотворен капацитет. Дојдоа, дискутираа, тоа беше една одлична дебата и на крајот се согласивме околу овие заклучоци кои ги соопштивме кои се многу битни за иднината на државата и на народот. Оттука тргајќи мислам дека тоа е добар знак дека мојот изборен слоган нема да остане само изборен слоган дека сакам да бидам претседател на сите, значи еднакво како и досега во овие изминати 5-6 месеци на функција, така и отсега, наредните години ќе сакам да бидам еднакво близок или еднакво далеку и од власта и од опозицијата. Сосема небитно е какви се нивните формални имиња.

*Споменавте дека одлуката на Европската унија да не дoдели датум за почеток на преговори со Северна Македонија, ќе има некакво влијание врз решавање на билатералните спорови, конкретно ги споменавте односите меѓу Косово и Србија. Што мислите дека во овој контекст на најфрагилно прашањe нашто ова одлука кога се билатерални спорови во прашање на Балканот, би можело да има некакво влијание?

Пендаровски: Знаете објективно, секоја анализа ќе покаже дека во изминативе, да не кажам меѓу 30-50 години косовското прашање или косовскиот комплекс на прашања или и идниот статус на Косово во меѓународна правна смисла, има најголем потенцијал да придонесе или да одмогне за идниот развој на регионот, во поранешна Југославија беше така. Ние посебно треба да бидеме заинтересирани, не загрижени по дефиниција, меѓутоа заинтересирани за тоа што се случува и што ќе се случува меѓу тој дијалог меѓу Белград и Приштина бидејќи сме соседи со двете држави.Ние сме директни соседи со голема граница со голема етничка заедница на Албанците која живее кај нас во Северна Македонија, која имаме голема традиција на заедничко долга традиција на заедничко живеење и со Србите и со Албанците во поранешната држава, многу врски од тоа време остана фамилијарни, бизнис, секакви и сметам дека кое било решение што ќе биде донесено за тој комплекс на прашања ќе има директен импакт и на нас. Затоа е битно со време на сите и на директните актери и на оние кои се во околина да им предочуваме дека  треба максимално сериозно да го земат тоа  предвид. Затоа што да повторам, не си ја завршил работата ако речеш како било го затворивме тоа прашање ама испровоциравме по системот на домино ефектот проблеми во две три други локации во истиот тој регион од тој аспект.

Сега да се вратам на првото Ваше прашање за ЕУ интеграциите. Јас на секоја моја средба со било кој странски политичар потенцирам дека освен Косово остатокот од регионот не смее да биде занемарен. Каде е Босна и Херцеговина која е стожерна држава, многу битна меѓу Хрватска, безбедноста и просперитетот на секоја држава на Западен Балкан и е испреплетено со своето соседство. Многу е битно ако еден сосед напредува тоа ќе биде благопријатно за сите нас, ако во еден сосед има турбуленција има политичка нестабилност или ако еден од соседите нема јасна евро-атлантска перспектива имаме проблеми сите и мене ми се чини така. Ама знаете по она народната „Ако мечката заигра во дворот на комшијата, очекувајте и наскоро и кај вас да се случи“, без паничарење, без закани, без најава за некакви катастрофични сценарија,  многу е битно соседството да е мирно и просперитетно и вие побрзо ќе го постигнете тоа  и обратно.

*Претседателе, имаше од официјални лица од Белград, критики на една Ваша изјава дека сте против промена на границите во евентуално решавање на спорото меѓу Косово и Србија. Дали сеуште останувате на тој став дека границите на Балканот не би требало да се чепнат?

Пендаровски: Принципиелно да, јас сметам дека промената на границите на Балканот  може да донесе само проблеми,  не само затоа што живееме во овој  регион, не затоа што  ја знаеме тешката долга и мачна историја на овој регион  на сите нас што живееме тука со векови со децении со генерации. Во принцип, која било граница да се обидете да ја изместите во светот, еве Америка и Канада, колку тоа може ќе ви звучи чудно таму исто така ќе предизвикува политички турбуленции или тензии. Начелно сум против идеите да се поместуваат границите следејќи ја етничката дистрибуција на населението, на Балканот тоа е посебно поле. Но, во однос на таа моја теза зад која стојам се разбира сакам да додадам уште една кратка реченица. Во секое решение до кое ќе дојдат Белград и Приштина е прифатлива, мора да биде прифатлива за целиот свет иза директните соседи и за нас, под услов да имаме некакви гаранции од меѓународната заедница дека на тоа ќе се заврши, дека тоа нема да предизвика домино ефект. Значи тоа што ќе го решат Белград и Приштина со силна поддршка претпоставувам на меѓународните фактори, најголеми во светот, дека тоа мора да важи само меѓу Белград и Приштина, а не да биде принцип кој ќе почне да ги менува границите и во другите земји во овој регион.

* Претседателе, една голема задача што требаше Македонија, да ја исполни пред една година беше реализација спроведување на Преспанскиот договор, во тој контекст и референдумот што тука се одржа, земјата нели требаше да го смени уставното име за да ги продолжи процесите на евроинтеграции. Еве НАТО се исполнува, меѓутоа се промени уставното име ама добивме едно НЕ од Европската унија за почеток на преговори. Дали граѓаните треба да се чувствуват излажани на некој начин заради оваа ситуација?

Пендаровски: Јас сум сведок дека тоа е доминантно чувство, меѓутоа немојте бегло да поминувате преку првата половина на таа равенка, значи ние затоа што го решивме спорот со Грција наскоро влегуваме во НАТО, значи промената на името не е без ефект. Јас се согласувам и моето чувство е….

*Но референдумското прашање нели беше дали сте за промена за Да и за Европска Унија и за НАТО?

Пендаровски: Се согласувам. Целата работа не е завршена и знаете за кои причини сме одбиени сега.Меѓутоа факт е, дека во историска смисла во стратешка смисла членството во НАТО за една Балканска држава е многу поприоритетно од членството во Европска Унија, зборувам за актуелниот политички и безбедносен миг, многу е битно да ја имате обезбедено територијата, границите да имате 29 други земји членки кои според колективна клаузула заеднички со Вас ќе се борат против заканите, отколку да бидете сам. За една мала држава како што е нашата по сите параметри, многу е битно што наскоро стануваме членка на Алијансата и потоа како битна претпоставка одиме полесно побрзо кон економски развој, затоа ни треба Европската унија. Меѓутоа, Преспанскиот договор ја заврши големата работа, најголемата работа за НАТО членство 24 ратификации на пристапниот протокол досега од 29, мислам можеби баш денес и американскиот Сенат ќе си ја заврши работата, значи се работи за само пар месеци од сега до конечното членство и тоа е според мене да не го рамнам со датумот со референдумот за независност, меѓутоа тоа е со огромна политичка тежина за иднината  на државата бидејќи дефинитивно ставаме крај на сите дебати дали ќе биде како држава што може да биде на пролет или другата година, ако има турбуленции околу дали ќе се пренесат кај нас. Влегувајќи во најголемата воено политичка Алијанса во историјата на човештвото, вие имате безбедносна гаранција дека ќе ве биде и тоа не смееме да го заборавиме, инаку чувството е тоа како што го реков ќе беше идеално ако го завршивме Преспанскиот договор и вториот дел од задачите кон ЕУ.

* Значи ќе гарантира влезот  во НАТО  на некој начин стабилност и на оваа држава и на регионот генерално?

Пендаровски: Да, гарантира. Сега многумина од критичарите на Алијансата ќе речат да ама од надворешни напади. Не е точно. Еве Ви кажувам, еве наназад ние 2 до 3 години особено последните 2 до 3 години добиваме директна помош од Алијансата и како Алијанса бидејќи сме на прагот за членство, против лажните вести, против хибридните закани, против пропагандните војни, кои меѓу другото се водат и кон нас. За минатогодишниот референдум бевме предмет на таков тип на политичка пропаганда која ги уриваше демократските вредности, која сакаше да им каже на луѓето дека не вреди да се бориме за тие организации дека тие само што не се распаднале. Веќе во тој момент имавме директна значајна помош и поддршка од нашите партнери од Алијансата.

* Вие сте прв претседател на Република Северна Македонија, Ви пречи ли она Северна во името на државата ?

Пендаровски: Ми пречи, како и претпоставувам на сите македонски граѓани во земјата и ден денеска не можам да се навикнам, но можеби со тек на време ќе биде. Но знаете што … И јас сум…

* Како тоа си го правдате?

Пендаровски: Го правдам. Знаете што, јас влегов во политиката пред многу години не само на оваа функција со сознанието дека мора да се биде закачен или атачиран на реалниот амбиент во кој сте, значи емоциите ќе ги оставите за по дома, овде посебно на оваа позиција мора да водите сметка за иднината на државата, ако не губиме ништо од идентитетскиот комплекс, а не губиме ништо тоа е гарантирано со Преспанскиот договор. А ако и притоа добиваме членство на вакви алијанси кои гарантираат  просперитет и иднина на земјата тогаш ќе сфатите тека тоа е нужно. Што мислите како се чувствувале во раководството 95-та година или 93-та кога влеговме во Обединетите Нации со Поранешна Југословенска Република Македонија па никогаш не мене на никого не му прирасна за срце, затоа и не го изговараше,значи едноставно тоа се компромиси во политиката, жртвувате нешто за да добивате нешто повредно. Што е жртвувањето, ги сменивме таблите по институции меѓутоа јас, Вие и сите и понатаму остануваме Македонци кои зборуваат македонски јазик, имаме кодови кои се МК, МКД и така натаму, значи во тој дел не губиме.

*Меѓутоа ова прашање Северна сеуште ја дели длабоко јавноста во сега Северна Македонија, Вие и во кампањата зборувавте дека сте за интеграција, човек кој сака да го обедини  народот. Како ќе ги убедите луѓето кои се уште не можат да го прифатат новото име на државата, како да се надминат поделбите?

Пендаровски: Јас тоа го правам и ќе го правам низ многу мали иницијативи во мои контакти со  обичните луѓе кои ги имам практично на дневна основа, меѓутоа знаете еден човек па нека биде и претседател не може да го намали тој јаз драстично, ако е сам во тој пат ако при тоа нема поддршка од ресорни министерства од невладините организации од медиумите ако немате поддршка од едукативниот процес од учителите од наставниците од професорите од сите нивоа. Ако сите ние дневно не се убедуваме дека не губиме ништо од тоа кои сме биле досега, кои ќе бидеме за век и векови тоа е процес кој ќе зема време меѓутоа ако постапуваме така ако тоа ќе биде системски пристап во објаснување во најмалите категории на деца па до највозрасни дека гледате ништо лошо не се случи. Јас и понатаму сум Македонец вие и понатаму сте Македонка,што ни е одземено во таа смисла, што ни е одземено – практично ништо. Географско прецизирање во кој дел, во кој дел од регионот се наоѓаме и тоа се, а добиваме можност да искористиме европските фондови знаете има држави кој користат 5 % од европските фондови некои 95% но тоа е веќе дали имате домашен потенцијал, ум и капацитет да ги искористите тие фондови. Но, дека имате многу можности пред себе, имате. Прашање е како внатре ќе се организирате и дали ќе им дадете шанса навистина на  најспособните и најкреативните луѓе кои ги имате, ние сме малку во Република Северна Македонија, но со паметна политика ако ги исфорсираме најумните меѓу нас тие може многу побрзо да не направат дел од светот  отколку која било друга претходно  кандидатка за асоцирање во овие организации.

*Кога изби аферата рекет бевте најгласен,сите инволвирани во  овој случај, па и политичари да се јават пред надлежните институции да дадат исказ, во исто време и коалицијата која ве поддржа  за да станете претседател обвинуваше за милијарда изнесени евра од оваа држава меѓутоа не гледаме никаква судска разрешница досега, како борбата против корупцијата да стане повидлива?

Пендаровски: Знаете, јас долги години се бавам со прашањата кои се во областа на  безбедноста, изминатите 5-6 години минимум може и повеќе сум убеден дека најголемата безбедносна закана за иднината на  земјата е високата корупција.Значи, корупцијата која ја прават функционерите на власт и највисоките функционери ако тие не даваат спротивен пример за коруптивното однесување што можете да очекувате од обичните граѓани освен да копираат. Ќе речат ако претседателот можел да краде, ако премиерот можел да краде ако министерот можел да краде па тоа не санкционира или ќе одиш двапати на суд па после ќе одиш на суд и ќе купиш некој судија и обвинител зашто и јас тоа да не го правам. Јас мислам дека е во делот на подигање на свеста меѓутоа и на капацитетите на институциите кои треба да се борат со тоа зло.

* Дали тука е најмногу  потребна Европска унија и тие реформи за да го реформираме и правосудството?

Пендаровски: Потребна ни е. Најпросперитетните држави во светот и во рамки на ЕУ и во светот, на пример скандинавските земји имаат најниско ниво на корупција, што оди едно со друго, коалиција освен што создава лоши работи го оштетува буџетот, значи луѓето за заобиколување на прописи да правите бизнис или да просперирате во кариерата, дури имавме и такви примери и да имате избори да ги корумпирате гласачите, да Ве гласаат, тоа не е дозволено. Вие немате легитимитет ако така сте го добиле мандатот од првиот ден на вашиот мандат вие немате легитимитет, вие сте ги купиле гласовите, тоа го имавме знаете дури имавме и судски случаи кои одат со години околу масовна кражба на избори. Тоа не смее да се случува. Јас мислам дека тоа ќе биде најтешката задача со која ќе се фатиме посериозно и посистемски откако ќе почнеме да преговараме со Европската унија.

* Претседателе Пендаровски, пред да дојдете на оваа позиција нели бевте национален координатор за НАТО, Вие сте универзитетски професор, ова што можеше во јавноста за Вас да се слушне беа  дилемите, Ваши лични и на Вашето семејство дали всушност од семејниот стан да се преселите во оваа резиденција тука на  Водно се преселивте ли?

Пендаровски: Да пред недела дена, конечно.

*Зошто можете ли да ни објасните?

Пендаровски: Долго време се опирав, од безбедносни причини, затоа што проценките беа за тие безбедносни протоколи кои беа законски дека јас живеев во зграда во која живеат 20-тина станови, останатите станари во тој влез, таа зграда да поминуваат низ посебни безбедносни протоколи и тоа беше непријатно за нив. И исклучиво од тие причини дојдовме тука да живееме со семејството.

*Значи против Ваша волја?

Пендаровски: Да, ме прашуваат бидејќи сум тазе станар тука од спротива ме прашуваат  дали се адаптирав како ми е сега новиот дом. Јас постојано велам, јас сум од постарата генерација во поранешна Југославија имаше една рок група која ми беше омилена, загрепски „Филм“. Имаат еден стих во една песна која вели „Само едно место во светот може да се нарече дом“ такашто емоциите, сеќавањата ми се во некое друго место, а не овде.

Интервјуто со претседателот Стево Пендаровски го водеше Маја Блажевска-Евросимоска, Ал Џезира.