Македонските судови имаат унифицирана тарифа или сума за тоа колку чини еден ден поминат во притвор, а која се движи од 2.500 до 3.500 денари (40 – 50 евра), беше истакнато на денешната презентација на истражувањето на „Неосновано притворени – правни и буџетски импликации“, што се одржа во ЕУ-Инфоцентарот во Скопје.
„Сознанието дека ‘цената’ за ограничување на слободата во Република Македонија е многу ниска и дека судиите во граѓанските судови имаат етаблирана практика за досудување мали и незначителни износи за надомест на штета, негативно се одразува врз судиите во кривичната постапка некритички да определуваат мерка притвор“, е заклучок на професорите од Правниот факултет Јустинијан Први во Скопје, Гордана Бужаровска, Ванчо Узунов, Неда Здравева и Бобан Мисоски кои се автори на истражувањето, кое финансиски е поддржано од холандската амбасада во земјава.
Истражувањето се однесува на периодот 2011 – 2015 година и според податоците во овој период 138 македонски граѓани биле неосновано притворени, а подоцна против нив не било покренато обвинение или биле ослободени по жалби во судските постапки.
Исражувањето покажува дека од буџетот на државата за материјална штета поради неосновано притворање судовите досудиле надомест од 3,8 милиони денари, што е само 45 отсто од вкупната сума што била баран од граѓаните. За нематеријална штета биле побарани 65,5 милиони денари, а досуден е износ за штета од 15,5 милиони денари, односно 23, 6 отсто од вкупната сума, додека за надоместоци за трошоци на постапките побарувањата изнесувале 2,1 милион денари, а вкупниот досуден износ за трошоци изнесувал 1,8 милиони денари.
„Податоците покажуваат дека вкупните трошоци за надомест на штета на неосновано притворените лица изнесувале 28.999.395 денари, односно околу 470.000 евра. Во таа смисла, ако тој износ се смета за апроксимативен и за периодот 2011-2015 година, во кој имало 138 неосновано притворени лица со вкупен број од 10.316 притворенички денови, произлегува дека просечниот вкупен надомест на штета по притворенички ден изнесува околу 2.800 денари. Или, просечно по неосновано притворено лице, вкупниот надомест на штета изнесува околу 210.000 денари“, беше истакнато на денешната презентација на истражувањето.
Професорката Бужаровска истакна дека податоците покажуваат дека судовите во 90 отсто од случаите ги прифаќале барањата на јавните обвинителства за одредување на мерката притвор. Обвинителствата пак кон предлозите најчесто ги доставувале доказите што ги добивале од МВР.
Според податоците од јавните обвинителства, во периодот 2011-2015 година, близу 6.700 обвинети лица не биле прогласени за виновни. Од нив за 1.700 обвинети лица судот донел ослободителни пресуди, а за близу 3.000 лица судот го одбил обвинението.
Амбасадорот на Холандија, Ваутер Пломп, кој ја отвори презентацијата, истакна дека заштитата на човековите права е приоритет на Холандија и дека таа како пријател на Македонија известира многу во овие сфери во земјава. Тој истакна дека еден од главните проблеми, кој е нотиран од Европскиот суд за човекови права во Стразбур, е должината на времетрањето на притворот, кој во Македонија е значително повисок во споредба со ЕУ и Холандија.
– Холандија е долгорочен пријател на Македонија и на македонската влада во процесот на сите реформи кои што се потребни за членството на земјата во Европската Унија – рече амбасадорот Пломп.
