Соопштение на Министерство за здравство:
ОСНОВНИ ИНФОРМАЦИИ
Хеморагичната треска со бубрежен синдром (ХТБС) припаѓа на групата на хеморагични трески, во која се вбројуваат и конго-кримската хеморагична треска, жолта треска, денга и слично. Сепак, според една карактеристика е многу различна од другите болести во оваа група – не постои пренос од човек на човек.…
Резервоарот на инфекцијата е полски глушец, а вирусот се пренесува на човек преку изложеност на телесни течности, преку излачувања или во директен контакт со глувци. Вирусот се излачува во животната средина преку урина, измет и плунка на заразените глувци, кои немаат никави симптоми на болеста.
КАКО СЕ ПРЕНЕСУВА ВИРУСОТ
Човекот може да се зарази преку директен контакт со секретите од глувци, преку оштетена кожа или слузокожа на очи, уста, нос, консумирање загадена храна или вода, како и вдишување прашина, која содржи суви излачувања. Инфекцијата се јавува само при свежа контаминација на околината со излачувања од глувците кои го содржат вирусот.
Периодот на инкубација, односно времето што поминува од моментот на инфекција до почетокот на болеста се движи од неколку дена до речиси два месеца, обично две до четири недели.
СИМПТОМИ НА ВИРУСОТ
Болеста се карактеризира со висока температура, малаксаност, гадење, повраќање, крварења по кожата, слузокожата, внатрешните органи и oштетување на бубрезите. Смртноста од болеста е меѓу 0,5 и 15 проценти.
ХТБС е распространета низ целиот свет. Притоа, во различни делови од светот превалираат различни вируси, предизвикувачи на оваа болест. Вирусот Haantaаn е широко распространет во источна Азија, особено во Кина, Русија и Кореја. Вирусот Puumala се наоѓа во Скандинавија, Западна Европа и Западна Русија. Вирусот Belgrade-Dobrava се наоѓа првенствено на Балканот, а вирусот Seoul се наоѓа во целиот свет. Saaremaa се наоѓа во централна Европа и Скандинавија.
СОСТОЈБА СО ВИРУСОТ ВО ЕВРОПА И ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА
Во Република Македонија, хеморагичната треска со бубрежен синдром подлежи на задолжително пријавување од 2004 година. Во 2009 и во 2016 година се пријавени по еден случај од ова заболување, а во текот на 2017 година се потврдени пет случаи.
Во Европа во текот на 2017 се забележува зголемување на бројот на случаи во Австрија, БиХ, Хрватска, Франција, Германија, Луксембург, Словенија, Словачка, Албанија и Турција.
Болеста има сезонски карактер, најголем број случаи се регистрираат во пролет, почеток на летото и есента, кога повеќе луѓе престојуваат на отворено. Човекот е изложен на можност за заразување при работа во градина, на поле, во шума или при рекреативни активности на отворено, како кампување, излети, пливање во диви капалишта и слично.
ПРЕВЕНЦИЈА
Постојат два начина на превенција – уништување и намалување на бројот на глодари, преку спроведување дератизација и намалување на можноста за контакт со дивите глодари и нивните излачувања.
• Уништување на глодарите се врши под надзор на стручни служби, во и околу населените места, во близина на жариштата, преку поставување мамци, каде најчесто се забележани глувците (штали, амбари со жито, подруми).
• Со цел да се намали потенцијалната изложеност на резервоари на инфекција, потребно е да се избегне престојување во природните жаришта, на места со бујна вегетација на грмушките каде се размножуваат глодарите. Од суштинско значење е храната и водата за пиење да се чуваат во соодветни услови за да се спречи пристапот на глодари, особено за време на престој во поле, шума, при пикник.
• Потребно е да се избегне директно лежење на земја, особено ако на теренот е забележано присуство на глодари.
• Површините кои се контаминирани со глодари и нивни излачувања прво треба да се испрскаат со средство за дезинфекција (пр. варикина) и да не се чисти со метла или со правосмукање (да се избегне правење прашина), туку употреба на влажни крпи натопени со средство за дезинфекција.
• При извршување работи на терен, при кои се подига прашина, треба да се стави маска преку носот и устата.
• Доколку по поминато време на отворено се јават знаци или симптоми типични за болеста, потребно е итно да побарате медицинска помош и да се јавите кај вашиот лекар за навремено лекување.
—-
ETHET HEMORAGJIKE ME SINDROMË RENALE- INFORMACION PËR PUBLIKUN
INFORMACIONE BAZË
Ethet hemorragjike me sindromërenale (HTBS) i takon grupit të etheve hemorragjike, e cila përfshin ethet hemoragjike kongo-krime, ethet e verdha etj. Megjithatë, sipas një karakteristike dallohet nga sëmundjet e tjera në këtë grup – nuk transmetohet nga njeriu në njeri.
Burimi i infeksionit është miu i fushës, kurse virusi transmetohet te njerit pas ekspozimit ndaj sekrecioneve ose përmes kontaktit të drejtpërdrejtë me minjtë. Virusi arrin në mjedis te jashtemtpërmes urinës, jashtëqitjes dhe pështymës së minjëve të infektuar që nuk kanë asnjë simptomë të sëmundjes.
SI PËRÇOHET VIRUSI
Njeriu mund të infektohet përmes kontaktit të drejtpërdrejtë me sekrecionet nga minjtë përmes lëkurës së lënduar ose mukozës së syve, gojës, hundës, konsumimit të ushqimit ose ujit të kontaminuar, si dhe thithjes sw pluhurit që përmban sekrecione të thata. Infeksioni ndodh vetëm në kontakt me mjedisin I cili pwrmban sekrecione nga minj që përmbajnë virusin.
SIMPTOMAT E VIRUSIT
Sëmundja është e karakterizuar me temperaturë, të vjella, gjakderdhje në lëkurë, të mukozës, organeve të brendshme dhe dëmtim të veshkave. Vdekshmëria e sëmundjes është midis 0.5 dhe 15 përqind.
HTBS është e përhapur në të gjithë botën. Në pjesë të ndryshme të botës ndodhen viruset e ndryshme që shkaktojnë sëmundjen. Haantaan virusi është i përhapur në Azinë Lindore, veçanërisht në Kinë, Rusi dhe Kore. Puumala virusi është gjetur në Skandinavi, Evropën Perëndimore dhe Rusinë perëndimore. Virusi Beograd-Dobrava gjindet kryesisht në Ballkan, dhe Seul virusi është gjetur në të gjithë botën. Saaremaa gjindet në Evropën Qendrore dhe Skandinavi.
SITUATA ME VIRUSIN NË EVROPË DHE NË REPUBLIKËN E MAQEDONISË
Në Maqedoni, ethet hemorragjike me sindromw renale janë subjekt i raportimit të detyrueshëm që nga viti 2004. Në vitin 2009 dhe në vitin 2016 është raportuar një rast i sëmundjes, dhe gjatë 2017 janë konfirmuar pesë raste.
Në Europë gjatë vitit 2017 ka pasur një rritje të numrit të rasteve në Austri, Bosnja, Kroaci, Francë, Gjermani, Luksemburg, Slloveni, Sllovaki, Shqipëri dhe Turqi.
Sëmundja ka një karakter sezonal, shumica e rasteve janë regjistruar në pranverë, në fillim të verës dhe në vjeshtë, kur shumë njerëz qëndrojnë ne ambient te jashtëm. Njeriu është i ekspozuar për mundësinë e infeksionit gjatë punës në kopsht, fusha, pyje apo aktiviteteve rekreative në natyrë si kampe, hiking,etj.
PARANDALIMI
Ka dy mënyra të parandalimit – shkatërrimi dhe zvogëlimi i numrit të brejtësve dhe zvogëlimi i mundësisë së kontaktit me brejtësit e egër dhe jashtëqitjes sw tyre.
• Shkatërrimi i brejtësve realizohet nën mbikëqyrjen e shërbimeve profesionale në dhe rreth vendbanimeve, duke vendosur karrem ku minjët zakonisht janë vërejtur (stallat, plevica me grurë, bodrume).
• Në mënyrë që të zvogëlohet ekspozimi potencial i burimeve të infeksionit, është e nevojshme të shmanget qëndrimi në natyrw ne periudha te nxehta në vende me bimësi të shumtë e shkurre ku brejtësit shumohen. Është thelbësore që ushqimi dhe uji të mbahen në kushte të përshtatshme për të parandaluar qasjen e brejtësve, sidomos gjatë qëndrimit në terren, pyll,dhe në piknik.
• Është e nevojshme që të shmanget shtrirja direkt në tokë, veçanërisht në qoftë se në teren është vërejtur prania e brejtësve.
• Sipërfaqet që janë të kontaminuara me brejtës dhe ekskremente të tyre së pari duhet të spërkaten me dezinfektues (p.sh. Varikinë) dhe të pastrohet me fshesë ose fshisë elektrike (për të shmangur mundësinw që të ngrihet pluhur), por edhe përdorimi i faculetave të lagëshat me dezinfektues.
• Gjatë kryerjes së punës në teren, në të cilin ngrihet pluhuri, duhet të vendosni një maskë mbi hundë dhe gojë.
• Nëse keni kaluar shumë kohë ne natyrw dhe ju paraqiten shenja ose simptoma tipike të sëmundjes, është e nevojshme që urgjentisht të kërkoni kujdes mjekësor dhe të kontaktoni mjekun tuaj për trajtim të shpejtë.
