Продажбата на „1984“ на Џорџ Орвел наводно пораснала откако Келиен Конвеј ја измисли фразата „алтернативни факти“ во јавниот дискурс.
За многумина, терминот потсеќа на Орвеловиот дистпоски „новоговор“, имагинарниот јазик кој го користи тоталитарната влада во книгата за да го контролира начинот на кој размислува населението. Исто така, овозможува двојно толкување на слоганите „Војната е мир“, „Слободата е ропство“ и „Незнаењето е сила“, искористени во книгата. Но, додека „новоговорот“ е фикција, има барем еден елемент на вистина во начинот на кој покажува како се оформува мислењето.
Јазикот никогаш не е регистар на комплетно стабилно значење. Зборовите се секогаш лизгави, секогаш отворени за манипулација. Можеме да исмеваме колку е бесрамна Конвеј во нејзината манипулација, но да се отфрли значењето на зборовите е секогаш дел од политичката дебата.
Во несогласувањата за лингвистичкото значење, вообичаен прв потег е да се консултирате со речникот. Како што академикот за лексикографија Хауард Џексон напиша: „Сите ние го земаме она што го кажува речникот како авторитативно: ако речникот вели дека е така, така е“.
Но, ова е засновано на грешна концепција и за тоа што значи речник, и за тоа што е јазикот. Речникот е еден од оние концепти, како Библијата, за кои се зборува како да има само една канонска верзија. На истиот начин, на платонскиот идеал за речникот се гледа како за најточен податок за еден јазик. Кога луѓето се жалат, на пример, за тоа дека ваков и ваков збор нема во речникот, тие ја ставаат под знак прашалник легитимноста на тој збор и сугерираат дека не е точен дел од речникот.
Всушност, секако, нема еден речник. Има многу верзии, од кои секоја вклучува за нијанса поразличен сет на зборови, кои се дефинирани на малку поразлични начини. Отсекогаш било така. Раните лексикографи како д-р Самуел Џонсон и Пјер Ларус можеби целеле кон објективност, но одредена субјективност сепак доаѓала со нивната работа. Познат пример е Џонсоновата дефиниција на „oats“ (овес), во која има многу необјективна навреда за северните соседи на Англичаните: „Житарица, која во Англија претежно им се дава на коњите, но во Шкотска ги одржува луѓето“.
Оваа субјективност едноставно го прикажува фактот дека значењата на зборовите не се апсолутни константи, дека дефинициите произлегуваат од начинот на кој јазикот се користи. Ова не само што се менува во текот на времето, туку може за него луѓето да се натпреваруваат и борат. За пример земете го зборот „теорија“. За некои значи генерализирано научно објаснување на феномените во светот. За други е обично погодување за тоа како светот можеби функционира.
Интернетот, со неговиот плурализам и авторство основано на корисници, ова јасно го става во фокус. Таму има активна онлајн заедница посветена на документирање и дискутирање на речникот. Од таквите заедници, една од најпопуларните е Urban Dictionary. Започнат во 1999 година од Арон Пекам, идејата зад овој урбан речник е да го забележи ефемерниот и секојдневен говорен речник, запишан од корисници, а со кој се даваат дефиниции кои експлицитно имаат за цел да бидат лични, а не стандардизирани.
Како што вели Пекам: „Повеќето речници се објективни. Urban Dictionary е сосема субјективен. Не е презентиран како збир на факти, туку како мислења“. Природата на дефинициите водени од мислења значи дека јазикот може да се користи како арена за политичка дебата. Овде, на пример, се двете објаснувања за зборот „Обамакер“.
„Термин измислен од осиромашените, глупави неоконзервативци, за да додадат негативна конотација на би-партизанскиот, конгресионален план за здравството“.
Второто: „Исто така познато како социјализам. Да им се дава на сите Американци евтино, но с*ање здравство. План да се уништи квалитетот на здравството“.
Сето ова не носи до неодамнешната иницијатива на веб страницата AllSides. Како дел од нивната образовна надлежност за експонирање на пристрасноста во медиумите, создале краток речник кој дава дефиниција на некои термини – меѓу кои „факти“, „моќ“ и „вистина“, кои често предизвикуваат контроверзија и завршуваат со различно значење за различни луѓе.
Нивните дефиниции нудат перспектива од спротивните страни на политичкиот спектар, со целта да се забележи дека „сѐ додека не дознаеме што еден термин значи за другите, не го знаеме проблемот и не можеме ефективно да комуницираме“. Проектот ја поставува можноста за субјективност во значењето на зборовите – не на импровизираниот начин на кој тоа го прави Urban Dictionary, но со поголема експлицитност од начинот на кој тоа го прават „традиционалните“ речници.
Да се признае субјективноста и плурализмот не значи дека лингвистичкото значење важи за сите. Како Хампти Дампти во „Alice Through the Looking Glass“, можеме да искористиме збор за да значи што ние сакаме да значи. Јазикот ја има способноста да биде изненадувачки стабилен, и покрај неговата константна еволуција и бескрајната разновидност. Но, она што го покажува е дека значењата се поставуваат и во дијалогот и преговарањето со другите луѓе. Тоа значи дека јазикот е мешавина од докази и, што е уште поважно, убедување – што е точната причина зошто може да биде исполнет со политика.
Пишува Филип Сарџант, предавач по применета лингвистика на Отворениот Универзитет.
